سرفه چیست ؟ چه زمانی به دکتر برویم؟ علت سرفه کردن چیست؟ درمان سرفه، سوالاتی است که همیشه در مورد سرفه پرسیده می شود در این بخش از مجله پزشکی دکتر سلام پاسخ تمامی سوالات رایج شما در مورد سرفه را می دهیم. با ما همراه باشید.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

هنگامی که سرفه کردن بیش از دو هفته طول کشیده است و به نظر نمی رسد رو به بهبود باشد.

هنگامی که همراه با سرفه، مقدار زیادی خلط رنگی یا خون خارج شود.

هنگامی که درد قفسه سینه، تب، لرز، یا عرق شبانه وجود داشته باشد.

سرفه نشانه چیست؟

عملاً هر چیزی می تواند باعث ایجاد سرفه شود؛ چرا که سرفه، واکنش ریه ها به تحریک است. راه تشخیص علت و درمان سرفه بررسی نوع آن است. آیا سرفه خشک و بدون خلط است، یا مرطوب و همراه خلط؟ هر تحریکی در محیط می تواند باعث سرفه خشک شود. اگر به چیزی حساسیت دارید، ممکن است دچار سرفه شوید. دود، مواد شیمیایی، بخار مواد سمّی، گرده گل، گرد و غبار و فضولات حیوانات می توانند شش ها و نایژه ها را تحریک کرده و آن ها را برای دفع آن به سرفه وادارند.

اگر حساسیت دارید، حتی نقل مکان به یک دفتر کار جدید یا خرید یک فرش نو می تواند شما را به سرفه اندازد.

آسم معمولاً ایجاد سرفه خشک می کند. در واقع، آسم شایع ترین علت سرفه های ناشناخته است، مخصوصاً اگر سرفه شبانه باشد.

پریدن آب دهان در گلو و یک اختلال گوارشی به نام برگشت معدی دو علّت معمول و بی خطر سرفه هستند. در پریدن آب دهان، قلقلک دادن گلو احساس می شود و در برگشت معدی، کار نکردن درست دریچه جدا کننده معده و مری باعث برگشتن کمی شیره اسیدی معده تا گلو می شود که احساس مزّه ترش همراه با سرفه را ایجاد می کند.

عفونت های باکتریایی، ویروسی و قارچی ـ از سرماخوردگی گرفته تا برنشیت و سینه پهلو ـ راه های تنفسی را ملتهب کرده و ایجاد سرفه می کنند. تمام این ها اغلب با سرفه های خشک شروع شده و وقتی شش ها مخاط بیشتری ساختند، سرفه ها خلط دار می شوند.

غیر از علائم تب، درد قفسه سینه، احتقان و احساس ناخوشی، اگر همراه با سرفه خلط به رنگی غیر از سفید دفع می کنید، دچار عفونت شده اید.

اگر سرفه بعد از بهبود سرماخوردگی باز هم باقی بماند، نگران نشوید. این به علت احتقان باقی مانده در نواحی بیرونی ریه هاست که مخصوصاً در طی سرماخوردگی ویروسی به آن دچار شده اید. این نشانه آسم یا چیز دیگری نیست، بلکه فقط کمی تورّم وجود دارد که شش را به سرفه می اندازد.

واضح است که سیگار کشیدن یا دود سیگار، سرفه همیشگی ایجاد می کند. شش ها در پاسخ به تحریک، تعداد زیادی سلول ترشح کننده مخاط می سازند. اما شما متوجّه زیادیِ بلغم در ریه نمی شوید. این بلغم نمی تواند خارج شود، چون دود سیگار مژک های مویین درون نایژه ها را فلج می کند.

سرفه های آزار دهنده متوالی ممکن است نشانه برونشیت مزمن یا آمفیزم باشد، که در آن ها ریه سعی در بیرون فرستادن هوایی دارد که از میان راه های تنگ شده تنفسی خارج نمی شود. در این بیماران، کوتاهی و تنگی نفس نیز وجود دارد.

مهم تر از همه، سرفه می تواند نشانه تومور یا سرطان ریه باشد. سرطان ریه اکنون شایع ترین سرطان در مردان و زنان است و عمدتاً خود را به صورت سرفه نشان می دهد.

درمان سرفه

مجبور نیستید هر بار برای هر سرفه ای که می کنید و خلط دفع می کنید، نزد پزشک بروید. اما اگر در قفسه سینه احساس درد کردید، یا خلط خونی بالا آوردید، یا سرفه بیش از دو هفته باقی ماند، بهترین کار مراجعه به پزشک است. تا آن هنگام، بیکار ننشینید و درصدد کنترل سرفه باشید.

آب بخورید

اگر سرفه همراه با خلط دارید، باید خلط را هر چه بیشتر رقیق کنید تا راحت تر از ریه دفع شود. بهترین راه آن رساندن آب زیاد به بدن است. پس هر چه می توانید آب بخورید. اگر سرفه خشک هم می کنید، باز باید آب بخورید تا بهتر آن را تحمل کنید.

سرفه را سرکوب نکنید

سرفه کردن بازتابی برای دفع ماده تحریک کننده است و سرکوب کردن آن کار اشتباهی است، مخصوصاً اگر همراه با دفع خلط زیاد باشد. شما باید این خلط را خارج کنید و اگر سرفه را از بین ببرید، این مواد زائد در شش ها جمع می شوند.

برای خوابیدن سرفه را آرام کنید

اگر سرفه های مداوم، آزاردهنده و پر سر و صدایی دارید که مانع خواب شما و دیگران می شود، مقدار مناسبی شربت ضد سرفه بدون نسخه بخورید. اگر سرفه های شدید می کنید و دنده هایتان درد می کند تا مدّتی می توانید آن را با شربت ضد سرفه آرام کنید. فراموش نکنید که با این کار مقداری مایع مخاطی در ریه ها جمع می شود، پس زیاده روی نکنید.

شربت های ضد سرفه حاوی دکسترومتورفان ساده و کدئین دار مناسبند و هر دو خواب آلودگی ایجاد می کنند.

آب نمک غرغره کنید

اگر زیاد سرفه می کنید، احتمالاً گلویتان خراشیده یا زخمی شده است و این تحریک باعث سرفه بیشتر می شود. برای درمان آن، گاه گاه آب نمک غرغره کنید. نصف قاشق مرباخوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کنید. این آب را قورت ندهید، مخصوصاً اگر تحت رژیم غذایی بدون نمک هستید.

نایژه ها را گشاد کنید

برای آرام تر کردن سرفه، از پزشک، داروی گشاد کننده نایژه ها را بخواهید. این داروها به پاک شدن سریع تر شش ها کمک می کند.

بخور بگذارید

هوای خشک، ریه ها را تحریک کرده و سرفه را تشدید می کند. استفاده از دستگاه بخور برای مرطوب کردن هوای اتاق کار، دستگاه تنفّس را راحت تر می کند. ولی دستگاه بخور را همیشه تمیز نگاه دارید، چون کپک در آن رشد می کند که اگر به آن حسّاس باشید، بیشتر سرفه می کنید.